دعوت رسمی به دادسرا برای ادای برخی توضیحات

احضار دعوتی رسمی از سوی مقام قضایی برای شخصی خاص در زمان معین و برای حضور او در مرجع قضایی به نام دادسرا برای ارایه توضیحات است.

«احضار» به معنای فرا خواندن و دعوتی رسمی در قالب احضاریه، از طرف مقام قضایی برای یک شخص خاص در زمان معین و به منظور حضور وی در مرجع قضایی است.

اگر متهمی بدون عذر موجه از حضور در دادسرا و در جلسات تحقیقات مقدماتی استنکاف کند، ممکن است حکم جلب او گرفته شود.

مواد 168 تا 203 در فصل ششم قانون آیین دادرسی کیفری، به احضار متهم، جلب و تحقیق مربوط است.

 اتهام‌زنی بی‌دلیل، موجب محکومیت انتظامی می‌شود

به گزارش ایرنا، طبق قانون، قاضی نباید کسی را احضار یا جلب کند، مگر آن که دلایل کافی برای این اقدام داشته باشد.

اگرچه ممکن است کسی که در مظان اتهام قرار گرفته است، پس از پایان دادرسی، تبرئه شود اما همین زدن برچسب اتهام به دیگری باید دلیل داشته باشد. قاضی در صورت سهل‌انگاری در این مورد، خود مشمول محکومیت انتظامی می‌شود.

این موضوع در ماده 168 قانون آیین دادرسی کیفری بدین صورت آمده است: بازپرس نباید بدون دلیل کافی برای توجه اتهام، کسی را به عنوان متهم احضار یا جلب کند.

در تبصره این ماده هم آمده است که تخلف از مقررات این ماده موجب محکومیت انتظامی تا درجه چهار است.

 احضاریه‌هایی که عنوان اتهامی در آن ذکر نمی‌شود

طبق ماده 169 قانون آیین دادرسی کیفری، احضار متهم به وسیله احضاریه به عمل می‌آید. احضاریه در دو نسخه تنظیم می‏شود که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ شده و نسخه دیگر پس از امضا به مأمور ابلاغ مسترد می‏شود.

طبق ماده 170 این قانون در احضاریه، نام و نام خانوادگی احضارشونده، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه حضور نیافتن قید می‌شود و به امضای مقام قضایی می‌رسد. اما اگر متهم بی‌سواد باشد، مأمور ابلاغ، مفاد احضاریه را به وی تفهیم می‌کند.

البته در تبصره این ماده هم آمده است در جرایمی که به تشخیص مرجع قضایی، حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی اقتضا کند، علت احضار ذکر نمی‌شود اما متهم می‌تواند برای اطلاع از علت احضار به دفتر مرجع قضایی مراجعه کند.

 چگونه متهم را احضار کنیم؟

در احضار کردن اصل بر این است که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه و زمان حضور نزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد. این موضوع در ماده 171 قانون آیین دادرسی کیفری لحاظ شده است.

البته این نکته هم در ماده 172 این قانون قابل توجه است که احضاریه توسط مامور با لباس کادر انجام نمی‌شود و شاید مهمترین دلیل این امر، رعایت حال متهم باشد چون ممکن است متهم نخواهد همسایگان منزل یا همکاران متوجه احضار او به دادسرا شوند.

حال اگر متهم احضار شود اما آدرس محل زندگیش تغییر کند، قانون راه حل درج آگهی در روزنامه را پیشنهاد می‌کند.

اما در عین حال در تبصره ماده 175 قانون آیین دادرسی کیفری مشاهده می‌شود که در جرایمی که به تشخیص بازپرس، حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی اقتضا کند، عنوان اتهام در آگهی موضوع این ماده ذکر نمی‌شود.

این نکته هم قابل ذکر است که با توجه به دادرسی الکترونیکی، احضاریه ممکن است به فرد متهم پیامک یا در قالب ایمیل ارسال شود.

 غیبت متهم

در مواردی شاید متهم فکر کند در صورت در دسترس نبودن، رسیدگی به پرونده متوقف می‌شود؛ غافل از اینکه قانون دور زدنی نیست و راه‌های دیگری نیز در آن پیش‌بینی شده است.

در حقیقت، اگر احضاریه به دلیل معلوم نبودن محل اقامت متهم به دستش نرسد یا ابلاغ نشود و بعد از درج آگهی در روزنامه کثیرالانتشار هم در دادسرا حاضر نشود، مشکلی به مشکلاتش افزوده خواهد شد.

ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری در این باره آورده است: متهم مکلف است در موعد مقرر حاضر شود و اگر نتواند باید عذر موجه خود را اعلام کند.  جهات زیر عذر موجه محسوب می‌شود: الف) نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به‌گونه‌‌ای که مانع از حضور شود؛ ب) بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود. پ) فوت همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم؛ ت) ابتلا به حوادث مهم از قبیل بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد شود؛ ث) متهم در توقیف یا حبس باشد و نیز ج) سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس، عذرموجه محسوب می‌شود.

بر اساس تبصره ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری، در سایر موارد، متهم می‌‌تواند برای یک بار پیش از موعد تعیین‌شده، بازپرس را از علت حضور نیافتن خود مطلع سازد و موافقت وی را اخذ کند که در این مورد، بازپرس می‌تواند در صورت ایجاد نشدن تأخیر در تحقیقات، تا سه روز مهلت را تمدید کند.

همه موارد اشاره‌شده، عذر موجه حاضر نشدن متهم در دادسرا است اما اگر متهم بدون عذر حاضر نشود، بازپرس می‌تواند حکم جلب او را بگیرد.

بر همین اساس قانونگذار در ماده 179 قانون آیین دادرسی کیفری پیش‌بینی کرده است که متهمی که بدون عذر موجه حضور نیابد یا عذر موجه خود را اعلام نکند، به دستور بازپرس جلب می شود.

در تبصره این ماده نیز آمده است در صورتی که احضاریه، ابلاغ قانونی شده باشد و بازپرس احتمال بدهد که متهم از احضاریه مطلع نشده است، وی را فقط برای یک بار دیگر احضار می‌کند.