اقدامات قانونی در صورت مفقود شدن دسته چک

هر فردی ممکن است دسته‌چک یا یک برگه از چک خود را گم کند یا دیگران به هر طریقی اعم از سرقت یا کلاهبرداری، برگه چک را از او بگیرند. ماده 14 قانون صدور چک راه‌حل قانونی این اتفاق را بیان کرده است. شاید در ابتدا این پرسش مطرح شود که مگر یک برگه چک دارای ارزش مالی است که قابل سرقت باشد؟ در پاسخ باید گفت که اگر چک ربوده‌شده دارای نوشته و امضا باشد، در حکم اسکناس است و به میزان مبلغی که در آن نوشته شده، دارای ارزش مالی است و در صورتی که مبلغی بر روی چک نوشته نشده باشد، علاوه بر قیمت برگه چک، چون با نوشتن و تکمیل می‌تواند ارزش مالی پیدا کند، دارای ارزش مالی است.

  دستور عدم پرداخت وجه چک به بانک

مرحله نخست، اعلام مفقود شدن چک به بانک مربوطه (بانک صادرکننده چک مفقودشده) است. مطابق با ماده 14 قانون صدور چک، صادرکننده چک یا ذی‌نفع یا قائم‌مقام قانونی آنها با تصریح به اینکه چک مفقود یا سرقت یا جعل شده یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرایم دیگری تحصیل شده است، می‌تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد.

بانک پس از احراز هویت دستوردهنده، از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارایه چک، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام‌شده صادر و تسلیم می‌کند.

بنابراین شخص صادرکننده یا ذی‌نفع به بانک مراجعه و دستور کتبی خود را در فرم‌های مخصوص که از خود بانک اخذ می‌شود، مکتوب کرده و به بانک تحویل می‌دهد.

بانک پس از احراز هویت، از پرداخت وجه چک خودداری و چک را به مدت یک هفته مسدود می‌کند و در صورت ارایه چک به بانک، گواهی عدم پرداخت با ذکر علت، که همان اعلام مفقودی چک است، صادر می‌شود.

همان‌گونه که مشخص است، تمام کسانی که به نوعی نسبت به این چک حقی دارند مثل صادرکننده چک یا کسی که چک در وجه او نوشته شده است یا کسانی که به نوعی چک را ظهرنویسی کرده‌اند (یعنی پشت چک را امضا کرده‌اند) می‌توانند تقاضای دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهند.  در این خصوص، شخصی که تقاضای دستور عدم پرداخت را دارد، باید مشخصات چک مثل شماره چک، تاریخ و مبلغ آن را به بانک اعلام کند و در ذیل تقاضای خود بنویسد.

در این مواقع، بانک پس از احراز هویت دستوردهنده، از پرداخت وجه چک به دارنده آن که ممکن است در آینده به بانک بیاید، خودداری می‌کند اما در واقع باید گفت که نمی‌توان فقط به این امر اکتفا کرد بلکه شخصی که دستور عدم پرداخت به بانک می‌دهد، باید بعد از اعلام به بانک، شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم کند و حداکثر ظرف مدت یک هفته، گواهی تقدیم شکایت را به بانک بیاورد. در غیر این صورت پس از پایان یک هفته بانک از محل موجودی حساب به تقاضای هر کس که چک را ارایه دهد، وجه آن را پرداخت می‌کند. در خصوص تقدیم گواهی تسلیم شکایت به بانک باید گفت که در این مواقع معمولا مراجع قضایی ضمن صدور دستور در ذیل شکایت‌نامه، آن را مهر و امضا می‌کنند و به مراجع انتظامی می‌فرستند. اکثر افراد گمان می‌کنند که اگر همین برگه را به بانک ارایه دهند، کافی است اما باید گفت که شاکی نمی‌تواند آن را به عنوان گواهی تقدیم شکایت به بانک ارایه دهد بلکه شاکی باید گواهی مستقلی در خصوص مورد از مرجع قضایی که دارای مهر و امضا و تاریخ باشد، دریافت کند و به بانک ارایه دهد. این کار به این دلیل است که بانک تا تعیین تکلیف نهایی وجه چک را به کسی پرداخت نکند.